Asertywność oznacza umiejętność wyrażania i bronienia własnego zdania oraz zdolność odmawiania z poszanowaniem praw drugiej strony. W psychologii termin ten jest określeniem cech bardzo istotnych i pożądanych, aczkolwiek czasami trudnych do wypracowania. To umiejętność nabyta, nie rodzimy się z asertywnością, aczkolwiek warto ją doskonalić. Asertywność pozwala bowiem nam na obronę własnych praw, myśli i przekonań bez stosowania agresji słownej i fizycznej.

Czym jest asertywność? Jaka jest osoba asertywna?

Asertywność jest zespołem cech i umiejętności, pozwalających na wyrażanie, bronienie swojego zdania oraz odmawianie w przypadku, gdy nie chcemy czegoś zrobić. Nabywamy ją i jej składowe w ciągu życia, doskonaląc empatię, umiejętność przyjmowania krytyki oraz wyrażania próśb. Asertywność jest cechą, która przydaje się w życiu codziennym, w związku ale i w pracy. Jaka jest osoba asertywna, po czym ją poznać, jakie inne cechy są dla niej charakterystyczne? Osoba asertywna:

• potrafi wyrazić swoją opinię i potrzeby;
• potrafi kogoś skrytykować bez obrażania go;
• potrafi odmówić w sposób, który nie jest uległy, nie obrazi ani nie zrani innej osoby;
• potrafi przyjąć zarówno pochwałę, jak i krytykę;
• jest stanowcza i broni swojego zdania;
• jest elastyczna, dobrze reaguje na zmiany;
• jest empatyczna, potrafi wczuwać się w sytuację i położenie drugiej osoby;
• potrafi kontrolować swoje emocje;
• nie poddaje się szantażowi emocjonalnemu oraz próbom zmanipulowania jej przez innej osoby;
• potrafi określić własne cele, marzenia, pragnienia oraz potrzeby i dążyć do ich zaspokojenia, spełnienia;

Asertywność w związku

Jak wspomniano wcześniej, asertywność jest cechą bardzo pożądaną w związku i w pracy. Asertywność w związku pozwala nam na budowanie relacji z drugą osobą, na mówienie o swoich potrzebach i pragnieniach. Osoba asertywna w związku potrafi powiedzieć, czego chce i potrzebuje, co jest dla niej ważne. Jest to istotne z punktu widzenia rozmowy o oczekiwaniach na początku związku. Ponadto, asertywny partner potrafi odmówić, gdy nie chce czegoś zrobić, umie kontrolować swoje emocje, unika kłótni i potrafi je załagodzić, jest empatyczny.

Asertywność w pracy

Jest to cecha, która bardzo często pojawia się w wielu ogłoszeniach o pracę. Dlaczego pracodawcy szukają pracowników asertywnych? Przede wszystkim dlatego, że są to osoby świadome siebie i swoich zalet, dobrze reagują na zmiany, potrafią pracować w zakresie i pod presją czasu potrafią przyjąć krytykę ale i odmówić, a szczerość jest cechą pożądaną w wielu profesjach.

Jak doskonalić asertywność?

Uważasz, że to ważna i przydatna cecha i chcesz doskonalić swoją asertywność? Poniżej 7 porad, które najlepiej od razu wcielić w życie.

Miej swoje zdanie i nie bój się go wyrażać

Pamiętaj, że masz swoje zdanie i masz prawo je wyrażać w sposób, który nie zrani innych ludzi. To naczelna zasada bycia empatycznym: wyrażać swoje myśli i przekonania tak, aby nie obrazić innych, którzy przecież mogą i mają prawo myśleć inaczej. Zamiast mówić ulegle: "Nie wiem, nie wypowiadam się" albo agresywnie: "Nic nie rozumiesz! Ale jesteś głupi! Ja uważam inaczej i mam rację!", powiedz: "Rozumiem, że chcesz pomóc, ale ja uważam, że nie powinniśmy się wtrącać w ich sprawy. Są dorośli i powinni sami rozwiązać swoje problemy. Jeśli jednak zwrócą się do nas o pomoc, na pewno postaramy się ich  

Śmiało podejmuj decyzje wraz z ich konsekwencjami
Osoba asertywna jest niezależna, podejmuje decyzje samodzielnie i przyjmuje na siebie ich konsekwencje. Jeśli chcesz być osobą asertywną, podejmuj decyzje ze świadomością ich następstw. Nie mów: "Zrobię to, co mi się podoba, nie obchodzi mnie, co będzie później!", powiedz: "Uważam, że kupno tego samochodu to dobra decyzja, jeśli okaże się, że nie mam racji, zastanowię się, co zrobić dalej".

Proś o to, czego chcesz i potrzebujesz ale nie wymagaj tego
Masz prawo mówić, czego potrzebujesz, ale pamiętaj, by robić to w sposób, którzy nikogo nie zrani, nie jest rozkazem, a prośbą, sugestią. Nie mów do męża: "Możesz chociaż raz zrobić obiad?!", powiedz raczej: "Kochanie, jutro wrócę później, bo mam zebranie w pracy, czy mógłbyś przygotować coś na obiad, a zjemy razem, jak przyjadę z firmy?".

 Odmawiaj stanowczo i argumentuj swoją decyzję
Nie bój się odmawiać, nie musisz robić wszystkiego, czego wymagają od Ciebie inni. Nie możesz, nie chcesz czegoś zrobić, nie masz czasu? Powiedz o tym! Pamiętaj jednak, by odmawiać stanowczo, trzymać się swojego zdania i argumentować swoje decyzje, np. "Przykro mi, nie mogę podwieźć Cię teraz do sklepu, czekam na ważny telefon z pracy" albo "Niestety, nie mogę pożyczyć Ci takiej gotówki, muszę zapłacić ratę za samochód i nie zostanie mi zbyt wiele". Trzymaj się swojego zdania, jeśli pytający ponawia prośbę, nie ulegaj: "Nie, już mówiłam, że nie mogę tego zrobić".

Broń swojego prawa do prywatności
Każdy z nas ma prawo do prywatności, korzystaj z niego. Jeśli masz wolny dzień i planują Cię odwiedzić goście, a Ty nie masz na to ochoty: powiedz im o tym. Nie udzielaj informacji o swoim życiu osobom, którym nie ufasz, nie musisz opowiadać koleżance z pracy o swoich problemach w związku!

Pamiętaj, że masz prawo czegoś nie wiedzieć i popełniać błędy
Nikt nie musi wiedzieć wszystkiego, Ty również! Jak każdy człowiek masz prawo do błędu, do tego, aby czegoś nie wiedzieć. Nie wstydź się tego i mów o tym otwarcie.

 Pamiętaj, że masz prawo robić to, na co masz ochotę
Nie sugeruj się zawsze zdaniem innych ludzi, jeśli ktoś uważa, że jesteś za stara, aby nosić czerwony płaszcz, a Ty właśnie masz na to ochotę: ubierz się tak! Ty wiesz najlepiej, czego chcesz i potrzebujesz.

Nauka asertywności od najmłodszych lat

Asertywność - jako umiejętność nabytą - należy doskonalić już od najmłodszych lat. Ucz swoje dziecko asertywności:

• dbaj o to, aby mówiło o swoich potrzebach, marzeniach, pytaj je, czego pragnie w życiu, co by chciało robić itp.
• dbaj o to, by nie wstydziło się mówić tego, co myśli, ale uwrażliwiaj je, że jego zdanie nie może nikogo obrazić, np. nie należy mówić cioci, że jest gruba, koleżance, że ma brzydkie okulary itp.
• dbaj o to, by dziecko mówiło o swoich uczuciach ale i próbowało zastanawiać się, co czują inne osoby, to trening asertywności ale i empatii, zdolności, która przydaje się praktycznie każdego dnia naszego życia, np. "Co czuje ten kotek z bajeczki, dlaczego ma taką smutną minę?"
• ucz dziecko przyjmowania krytyki, reagowania zarówno na miłe, jak i gorzkie słowa: powiedz, że czasami Pani w szkole je pochwali, gdy zrobi coś dobrze, ale jeśli zrobi coś źle Pani może mu to powiedzieć, należy przyjąć te słowa i zastanowić się, co zrobić, aby następnym razem znów zasłużyć na pochwałę - ucz tym samym, że każdy z nas ma prawo popełniać błędy.

Trenuj (razem ze swoją rodziną) swoją asertywność każdego dnia. Pozwoli Ci to stać się świadomym siebie człowiekiem, który potrafi bronić swojego zdania oraz mówić o swoich potrzebach.

Źródlo: RCoMP

JŻS